درباره خالی بودن بخش زیادی از ظرفیت‌های مجتمع‌های تجاری مشهد | لوکس های خالی

محسن موسوی زاده | شهرآرانیوز؛ مشهد سالانه پذیرای بیش از ۳۰ میلیون زائر داخلی و خارجی بوده و براساس برآورد‌های صورت گرفته ۲/۴ هزار میلیارد تومان گردش مالی سوغات این شهر است. حجم زیاد گردش مالی سوغات سبب شده است در دو دهه اخیر، مجتمع‌های تجاری بسیاری در نقاط مختلف مشهد راه اندازی شود. براساس آمار‌ها اکنون بیش از ۱۲۰ مجتمع تجاری در این شهر فعالیت دارند.

هرچند این مجتمع‌های تجاری با هدف رونق بخشی به اقتصاد زیارت و تمرکز بر کسب وکار و کاستن از بار ترافیکی شهر ایجاد شده اند، بعضا جانمایی‌های نامناسب و عرضه غیرتخصصی کالا‌ها و ورود سفته بازان به بازار خرید و فروش واحد‌های تجاری سبب شده است در عمل، بخش شایان توجهی از ظرفیت مجتمع‌های تجاری مشهد خالی باشد. برای نمونه، در مشهد مجتمع‌هایی تجاری داریم که فقط ۲۰ درصد از واحد‌های آن‌ها فعال هستند. علاوه بر این، بعد از شیوع کرونا و رونق خرید‌های مجازی، روش خرید شهروندان تغییر کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخشی از خرید‌ها به شبکه‌های مجازی منتقل شده و همین موضوع، رکود این مجتمع‌ها را بیشتر کرده است.

مجتمع‌های خالی

برای بررسی وضعیت مجتمع‌های تجاری مشهد به چند مجتمع در اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) و نیز دیگر نقاط شهر سر می‌زنیم. مشاهدات خبرنگار شهرآرانیوز نشان می‌دهد که مجتمع‌های قدیمی و با سابقه اطراف حرم مطهر با توجه به سابقه و شناخته شدن بین زائران و مجاوران از رونق نسبی برخوردارند و پرمشتری هستند. با این حال بعضی از مجتمع‌های تجاری اطراف حرم مطهر در جذب بازدید کننده ناموفق هستند، به طوری که طبقات منفی یک و طبقات یک و دو آن‌ها تقریبا بازدید کننده ندارند؛ همین موضوع باعث شده است شاهد نیمه تعطیل شدن بعضی طبقات این مجتمع‌های تجاری باشیم. نکته اینجاست که با وجود خالی بودن مجتمع‌های تجاری، به گفته فروشندگان، اجاره مغازه‌ها زیاد است و برای آن دست کم باید ماهانه ۲۰ میلیون تومان پرداخت.

یک فروشگاه ۴۵ متری نزدیک چهارراه شهدا، ۷۰ میلیون تومان رهن و ماهیانه ۱۰ میلیون تومان اجاره داده می‌شود. وضعیت اجاره در مجتمع‌هایی هم که دورتر از حرم مطهر قرار دارند، با وجود کم بودن مشتریان آن ها، نامناسب است. به عنوان نمونه، هزینه اجاره یک فروشگاه ۲۱ متری در یک مجتمع تجاری در غرب مشهد با ۳۰ میلیون تومان رهن، ماهانه ۵ میلیون تومان است.

فعالیت ۱۳۰ مجتمع تجاری در مشهد

یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه اکنون بیش از ۱۳۰ مجتمع تجاری در مشهد فعالیت دارند، می‌گوید: مشهد سالانه پذیرای بیش از ۳۰ میلیون زائر است؛ ضمن اینکه این شهر ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر هم جمعیت دارد. بخش شایان توجهی از زائرانی که به مشهد می‌آیند، سوغات خود را از مجتمع‌های تجاری و به ویژه مجتمع‌های تجاری نزدیک به حرم مطهر امام رضا (ع) خریداری می‌کنند.

دکتر علی عقیلی می‌افزاید: برای مشهدی‌ها هدف از مراجعه به مجتمع‌های تجاری به جز خرید، گذراندن اوقات فراغت است. تخمین زده می‌شود که این مجتمع‌ها دست کم ۱۶۰ میلیون بازدید در سال داشته باشند. اگر ۱۰ تا ۱۵ درصد این بازدید‌ها به خرید منجر شود، مجتمع‌های تجاری مشهد گردش مالی بالایی دارند.

وی با اشاره به خالی بودن بخش شایان توجهی از ظرفیت‌های برخی مجتمع‌های تجاری می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد که آن دسته از مجتمع‌های تجاری که به سمت تخصصی شدن رفته اند، توانسته اند در مشهد، جای خود را باز کنند. به عنوان نمونه، برخی از مجتمع‌های تجاری در مشهد عرضه لوازم خانگی یا پوشاک دارند و برای مجاوران و زائران شناخته شده هستند. در این میان بعضی مجتمع‌های تجاری به دلیل غیرتخصصی بودن فعالیت و نبود پارکینگ مناسب نتوانسته اند در جذب زائران و مجاوران موفق عمل کنند و این موضوع سبب خالی ماندن بسیاری از مجتمع‌های تجاری مشهد شده است.

عقیلی درباره راهکار‌های رونق مجتمع‌های تجاری می‌گوید: سرمایه گذاران با دو اقدام می‌توانند رونق را به بازار مجتمع‌های تجاری برگردانند. اقدام اول، پیوندخوردن با فضای باز شهری و اقدام دوم، اصلاح عرضه کالا و خدمات و عرضه تخصصی کالاهاست. این کار سبب می‌شود وقتی برای نمونه افراد به دنبال خرید جهیزیه یا مبلمان هستند، یک مرکز تجاری به عنوان برند این کار شناخته شود و به مرور زمان، بیشترین خرید‌ها از آن مرکز صورت بگیرد.

حجم مالی مجتمع‌های تجاری مشهد

رئیس اتاق اصناف مشهد هم با بیان اینکه میزان گردش مالی ماهانه اصناف مشهد هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان است، می‌گوید: برآورد می‌شود که حجم مالی ماهانه مجتمع‌های تجاری مشهد دست کم ۵۰۰ میلیارد تومان باشد. محمودبنانژاد با بیان اینکه مجتمع‌های تجاری با توجه به میزان ورود زائران و نیاز‌های داخلی مشهد می‌توانند نقش مهمی در رونق اقتصاد شهرمان داشته باشند، می‌افزاید: با این حال جانمایی و کاربری‌های نامناسب سبب می‌شود ظرفیت شایان توجهی از برخی مجتمع‌های تجاری خالی بماند.

به عنوان نمونه در مشهد، مجتمع تجاری قدیمی‌ای داریم که فقط طبقه همکف و اول آن رونق دارد و سایر طبقات آن خالی است. بعضی مجتمع‌های تجاری اطراف حرم مطهر هم آن گونه که انتظار می‌رفت، نتوانسته اند در جذب بازدیدکننده موفق باشند و بخش زیادی از فروشگاه‌های آن‌ها خالی است.

وی ادامه می‌دهد: کوچک بودن فروشگاه‌های بعضی از مجتمع‌های تجاری، یکی از دلایل ناموفق بودن آن هاست. خرید فروشگاه‌های مجتمع تجاری به امید افزایش قیمت یا کسب اجاره آن، از دیگر عوامل خالی بودن ظرفیت آن هاست. دیده شده که فردی آمده و به امید اجاره یا گران شدن، فروشگاهی را خریده، اما در عمل به هدف خود نرسیده و فروشگاه خود را به فروش گذاشته است، اما به دلیل بدون مشتری ماندن، فروشگاه ماه‌ها خالی مانده است.

وی با بیان اینکه مجتمع‌های تجاری‌ای که به صورت مشارکتی با بعضی نهاد‌ها ساخته شده اند، بیشترین سهم را در مجتمع‌های بدون مشتری دارند، می‌گوید: در این مجتمع‌ها مانند مجتمع‌هایی که بخش خصوصی ساخته، موضوع محاسبات انتفاعی کمتر دیده شده است و همین موضوع باعث می‌شود بعد از بهره برداری، بخش زیادی از آن‌ها خالی بمانند. بنانژاد درباره رفع مشکل مجتمع‌های تجاری می‌گوید: زمانی که قرار است در یک منطقه، مجوز احداث مجتمع تجاری داده می‌شود، بهتر است از متولیان بازار درباره ظرفیت آن‌ها مشورت گرفته شود. این موضوع می‌تواند از هدر رفت سرمایه گذاری در این حوزه، جلوگیری کند.